Eylül 02, 2024
ANAOKULUNA
UYUM SÜRECİ
Anaokuluna başlamak bir taraftan çocukları ve aileleri
heyecanlandırırken; biraz endişe ve cevaplanmayı bekleyen soruları da
beraberinde getirmektedir. Anaokulu uyum sürecinde çocuklar en çok “Burası
güvenli bir yer mi?”, “Ben güvende miyim?”, “Bir şeye ihtiyacım olursa kimden
yardım alacağım?”, “Annem/Babam ne zaman gelecek?” , “Okuldan beni kim alacak?”
sorularını merak ederlerken; aileler de “Okulda biz olmadan yapabilecek mi?
Okulda güvende mi? Bir ihtiyacı olduğunda bunu öğretmenine söyleyebilecek mi? Yemek yiyecek mi? Arkamızdan ağlayacak mı? “ gibi soruların
cevaplarını merak ederler.
Anaokulu; çocukların ailelerinden sonra girdikleri ve sosyalleştikleri
ilk ortamdır. Sosyal gelişim dışında anaokulu çocukların bilişsel, motor, dil
ve psikolojik gelişimlerinde de önemli rol oynamaktadır. Hayatımızdaki ilk
deneyimler önemlidir; çünkü ilk deneyimlerimiz o duruma karşı geliştireceğimiz
algının nasıl olacağına (olumlu ya da olumsuz) yön verir. Yaşam boyu
hayatımızın bir parçası olacak olan okula da anaokuluyla ilk adımı atarız.
Anaokuluna başlarken, doğru planlanıp uygulanan uyum süreci, çocuğun okula dair
olumlu bir algı geliştirmesine destek olacaktır. Bu nedenle okula uyum sürecinin okul-aile
işbirliği içerisinde, çocuğa özgü planlanması gerekmektedir. Bu açıdan
bakıldığında okula uyum süreci daha da önem kazanmaktadır.
Okula başlayan çocuk ne yaşar?
Okula başlangıçla birlikte çocuktan güvenli ve konfor
alanı olan evinden farklı bir ortamda
ebeveynleri olmadan öğretmenle ve yeni arkadaşlarıyla tüm gününü
geçirmesi; yeni bir uyku, yemek, oyun
düzenine ayak uydurması, okul kurallarına uyum sağlaması, çalışmalara ve
etkinliklere katılması beklenmektedir. Görüldüğü gibi okula başlama sürecinde
çocuğun hayatında pek çok yenilik olmaktadır. Çocuğun bu kadar yeniliğe
alışmasının zaman alabileceği ve bu süreçte çocuğun kaygı duymasının da normal
olduğu unutulmamalıdır.
Çocuğun, okula kısa zamanda ayak uydurması beklememeli, yeni
bir ortamda bulunmaktan dolayı kaygılanan çocuğun başka çocuklarla
kıyaslanmaması, ağladığında
“Neden ağlıyorsun?”, “Sen artık büyüdün” “Bebekler ağlar” gibi çocuğun
kaygısının ve üzüntüsünün görmezden gelindiği söylemlerden uzak durulmalıdır.
Unutulmamalıdır ki uyum sürecinde çocuğun; duygularının anne-baba tarafından
anlaşıldığını hissetmeye ve duygularıyla baş ederken anne-babanın desteğine
ihtiyaç duyar.
Çocuğum okula gitmek istemiyor?
Çocuğun henüz gelişmekte olan
beyni bu kadar değişikliği ve bu değişikliğin yarattığı yoğun duyguları
yönetmekte zorlanabileceği ve okula gitmek istememesinin normal olduğu
unutulmamalıdır. Öncelikle çocuğun
okula gitmek istememesi ile ilgili açıklamaları ne olursa olsun önemsenmeli ve dinlenilmelidir. Okula gitmek istememenin
pek çok farklı nedeni olabilmektedir.
Bazı çocuklar kural ve sınırları net belirlenmediği için evdeki rahat
ortamı bırakmak istemezken, yemek konusunda seçici olan bazı çocuklar yemek
nedeniyle okula gitmek istemeyebilmektedir. Bazı çocuklar kardeşi ve annesiyle
evde kalmak istediği için okula gitmek istemezken, duyusal hassasiyeti (ses,
koku,kalabalık vb) olan çocuklar okul ortamında duygularını regüle etmekte
zorlandıkları için okula gitmek istemeyebilirler. Görüldüğü üzere okula gitmek
istememenin pek çok nedeni olabilmektedir ve bu nedenler çocuk özelinde
değerlendirilmelidir. Eğer çocuğunuz okula gitmek istemiyorsa öncelikle
çocuğunuzun uyum konusunda yaşadığı zorluğu belirlemeli ve okul-aile işbirliği
kurarak çocuğunuza özgü çözüm önerileri geliştirebilirsiniz. Çözüm konusunda
zorlanılan durumlarda mutlaka bir uzmandan profesyonel destek alınmalıdır.
Okul deneyimi olan çocukların uyum süreci nasıl olmalıdır?
Okula daha önce devam eden çocuklar da tatil sonrası
anaokuluna uyum problemi yaşayabilmektedir ve bu oldukça doğaldır. Esnek
davranılan yaz tatilinde çocukların yatma saati, teknoloji kullanımları ve
yemek düzenlerinin değişkenlik göstermesi kaçınılmazdır. Çocukların tatil
sonrası okul rutünlerine tekrar uyum sağlaması için okulların açılmasına yakın haftalarda, aileler çocuğun uyku,
yemek, teknoloji kullanım saatlerini kademeli şekilde düzenlemeleri çocukların
okula yeniden uyum sürecini kolaylaştıracaktır.
ÇOCUKLARIN ANAOKULUNA
UYUM SÜRECİNİ DESTEKLEMEK İÇİN ÖNERİLER
●
Her çocuğun mizacı, gelişim öyküsü
ve aile dinamiği birbirinden farklıdır. Bu nedenlerle uyum sürecinde her
çocuğun farklı davranış biçimi sergilemesi ve okula uyum sürelerinin farklı
olma normaldir.
●
Çocuğa okul ile ilgili detaylı
bilgi verilmesi oldukça önemlidir. Okulda ne kadar vakit geçireceği, yemek
düzeni, uyku düzeni, okula onu kimin bırakıp kimin alacağı, okulda yapacağı
aktiviteleri, sınıf ortamında başka çocukların da olacağı, öğretmeninin okulda
ona yardımcı olmak ve yeni şeyler öğrenmesini sağlamak için bulunduğu gibi
konularda çocuğunuzun anlayacağı şekilde bilgi verilmesi uyum sürecine katkı
sağlayacaktır. Burada dikkat edilmesi gereken nokta abartılmış ve yanlış bilgi
vermekten kaçınılmalıdır.
●
Mümkün ise çocuğun önceden
okulunu, sınıfını görmesi; öğretmeniyle önceden tanışması ve birlikte vakit
geçirmesi sürece olumlu katkı sağlar.
●
Çocuğun yeni ortama güven duyması
için öğretmenlerin yönlendirmeleri doğrultusunda okulda çocuğa anne-baba eşlik
edebilir. Okulda bekleme sürelerinin çocuktan çocuğa değişkenlik
gösterebileceğini unutmayınız.
●
Okuldaki ilk günler kısa
tutulmalıdır. Çocuğun ritmine göre çocuğun okulda kalma süresi kademeli şekilde
arttırılmalıdır.
●
İlk günler evden çıkarken
kendisine ait bir oyuncağı/nesneyi, aile
fotoğrafı ya da birlikte çizdiğiniz bir resmi okula götürmesine izin
verilebilir. Bu, kendini daha güvende hissetmesine destek olacaktır.
●
Çocuğu okula bırakırken vedalaşma
rutini oluşturulabilir. Vedalaşma rutininin kısa tutulması sürece olumlu yönde
yansıyacaktır.
●
Çocuğu okula bırakırken mutlaka
vedalaşılmalıdır, asla habersiz gidilmemelidir.
● Çocuğu kimin ve ne zaman okuldan alacağını çocuğun anlayabileceği
bir şekilde anlatın ve okuldan alırken gecikmeyin. Unutmayın; birkaç dakikalık
gecikme onlara çok uzun gelebilir.
● Okul çıkışında çocuğunuza zaman ayırın. Okuldan sonra sizi özlemiş
olabileceğini unutmayın.
● Çocuğunuzu okuldan aldığınızda, ya da işten eve geldiğinizde size
okulda gün boyunca yaşadıklarını anlatması için zaman verin. Anlatmak
istemiyorsa zorlamayın.
● Okula uyum sürecinde çocuğunuzun yemek, uyku ve servis düzenine
hemen alışmasını ve bunları düzenli şekilde yapmasını beklemeyin. Bu rutinleri
yapabilmesi için çocuğunuza zaman tanıyın ve asla zorlayıcı konuşmalar
yapmayın.
● Okula uyum sürecini desteklemek için okula başlama temalı
kitaplardan faydalanabilirsiniz.
● Çocuğunuzun okula uyumu ve okulda öğrendikleri ile ilgili çok
fazla beklenti içine girmeyin. Yeni bir şey öğrenmek zaman alır ve çocukların
öğrenme hızları birbirlerinden farklıdır. Cesaretlendirerek, ilgi göstererek
onlara yardımcı olun.
Psikolojik Danışman Özgür AYDIN
